قسمت چهارم
نویسنده: نجمه دل‌زنده‌روی (مربی بین المللی و فدراسیونی یوگا)
مدیتیشن چیست؟
مدیتیشن، متمرکز شدن بر یک موضوع، مشاهده و افزایش سطح توجه و آگاهی نسبت به موضوع انتخاب شده است. اساساً هرگونه موضوعی که با آگاهی ذهن همراه باشد، مدیتیشن یا مراقبه نامیده می‌شود. این سیستمِ علمی و هنری؛ فرد را قادر می‌سازد تا از تمرکز ذهن بر دنیای پراسترس بیرون دست برداشته و لذت سفر به دنیای درون را تجربه نماید، که حاصل آن دریافت آرامشی ژرف و پایدار است.
هدف از انجام مدیتیشن چیست؟
در مطالب پیش، به این موضوع اشاره کردیم که مغز در تلاش است تا تعادل و بقای ما را حفظ کند. افکار وارد شده به ذهن، آنالیز شده و بدن به کمک دو عصب سمپاتیک (فعال) و پاراسمپاتیک (آرام کننده) مغز؛ واکنش نشان می‌دهد. همچنین ذهن با احاطه فضای مغز و ضمن متمرکز شدن بر موضوعی مثبت، می‌تواند خود را از اضطراب‌های روانی و مادی رها ساخته و مهم‌ترین هدف مدیتیشن نیز در ایجاد کانال‌های جدید مثبت برای حذف افکار منفی تحقق می‌یابد.
آرامش در ذهن، عصب «پاراسمپاتیک» را فعال نموده و ضمن ترمیم سایر عصب‌های آسیب دیده از اتفاقاتی که باعث ترس و خشم شده، موجب بازگشت انرژی به بدن می‌شود و به آن (بدن) جانِ تازه‌ای می‌بخشد. انجام مدیتیشن موجب می‌شود؛ جسم با ذهن هماهنگ یا به اصطلاح یکی شود. به‌طوری که سلامتی و ارتقا یکی در گرو دیگری خواهد بود. ذهن پرورش نیافته، دائما در حال ذخیره افکار منفی است که با یک اتفاق ناگوار و کوچک، آرامش فرد مختل شده و در صورت عدم حذف آنها با تغذیه از نیروهای با ارزش انرژیکی در درون، قدرت او را در مدیریت اوضاع از بین برده و باعث افسردگی او می‌گردد.
خاصیت ذهن قضاوت افکار و بازسازی اتفاقات تلخ گذشته است؛ که این تکرار فرد را غمگین می سازد. این در حالی است که ذهن هم زمان برای نیازها و آرزوهای آینده نیز برنامه‌ریزی دارد و ناخواسته موجب ایجاد استرس در فرد می‌گردد و به لحاظ جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی او را دچار مشکل می‌سازد. در اینجاست که مدیتیشن به عنوان مرهمی برای این عارضه، راه‌حلی مناسب بوده و فرد را به سوی آرامش مورد نیاز روح و بدن سوق می‌دهد. تمرینات مدیتیشن به مثابه خورشیدی درخشان، با پرتوهای امید باعث می‌گردد تا ذهن ابرهای تیره‌ی افکار منفی را پس‌زده و زندگی روشن گردد. این اتفاق باعث می‌شود فرد، خود و توانایی‌هایش را باور کرده و نسبت به سلامت جسمی و روانی‌اش هم احساس مسئولیت کند. در واقع روابط اجتماعی او نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته و شرایط برای تحقق خواسته‌ها و هدف‌هایش هم بدون نگرانی مهیا می‌گردد.
چگونه مدیتیشن کنیم ؟
- نظم و ترتیب در زمان و مکان مراقبه، حائز اهمیت است. این مهم باعث ایجاد عادت در کاهش سرعت افکار برای تمرکز ذهن در زمان مراقبه می‌شود.
- متمرکز کردن ذهن و قطع ارتباط او با دنیای اطراف بسیار دشوار است، بنابراین محیط مدیتیشن باید کاملا آرام و امن باشد.
- در زمان مراقبه با بسته‌شدن چشم‌ها، افکار به یک‌باره هجوم می‌آورند که ما نیاز به قدرت کافی برای توقف آنها داریم؛ بنابراین بهتر است مراقبه زمانی انجام شود که بدن خسته نباشد و ذهن سرحال باشد. در نتیجه، بهترین زمان هنگام طلوع یا غروب خورشید است.
- در مکان مدیتیشن خود می‌توانید از زیراندازی نرم و راحت استفاده کرده و با روشن کردن عود و شمع، همچنین با قرار دادن گیاه و سنگ‌های درمانی در اطراف خود محیط را برای انجام یک مدیتیشن یا مراقبه حاضر کنید.
یک تکنیک مدیتیشن (مدت زمان 20 دقیقه):
- موارد 2 و 4 را انجام داده و در صورت داشتن مشکل جسمی، بروی صندلی بنشینید.
- چشم‌ها را بسته نگه داشته و به 3 صدا در فضای اطراف خود توجه کنید.
- حال به مدت 5 دقیقه به پاها و سپس دست‌ها کاملا توجه کرده، تمام اجزاء آن‌را مشاهده کنید و به حس‌هایی نظیر «سردی، گرمی، سنگینی یا سبکی» بر روی هر کدام آگاه شوید. بدین‌ترتیب بر سایر اعضاء بدن از جمله شکم، قفسه سینه، گردن، صورت، سر، کمر و ستون فقرات تمرکز نمایید و احساس کل بدن رادرک نمایید (ممکن است ذهن توجه خود را به اطراف ببرد؛ کاری انجام ندهید و بدون کنترل کردن آن، به نظاره او بنشینید تا تمرکز خود بازگردد).
- به مدت 5 دقیقه به شکل حرکات شکم، به همراه تنفس طبیعی توجه کنید.
- در این زمان بدن و نفس آرام گرفته و افکار متوقف شده‌اند و شما آمادگی عمیق‌تر شدن را پیدا کرده‌اید. حال به مدت 7 دقیقه، جمله‌ی «من آرام هستم» را به همراه تنفس تکرار نمایید.
- به کمک نفس دَم، اجازه دهید این جمله در ذهن‌تان نقش ببندد و با نفس بازدم از دهان، این جمله را نجوای ذهنی نمایید. در هر تکرار بر روی کلمه «من» تاکید و توقف کوتاهی داشته باشید.
- در پایان تمرین، تکرار ذهنی را رها کرده و به مانند شروع تکنیک، به تنفس‌های طبیعی خود از ناحیه شکم توجه کنید. در عین حال نسبت به احساس سبکی و آرامش حاصل از انجام صحیح این تمرین بر فضای مغز و بدن آگاه شده و سپس چشم‌ها را به آرامی باز نمایید. ذهن لذت این تجربه را با لبخند رضایت در چهره‌ی شما نشان می‌دهد.
آرام‌دل و مسرور باشید
